In het vorige artikel heb ik een geval beschreven van niet-training gerelateerde overtraining. Hier waren het dus sociale en andere factoren, die de emmer deden overlopen. Pas in tweede instantie was de training en de planning van de training de oorzaak. Maar wat gebeurt er in zo’n situatie in het lichaam? Daarvoor moeten we een beetje meer vertellen over wat stress in ons leven doet.
Stress, wat is dat eigenlijk
Stress behoort tot het normale leven. Het heeft een erg negatieve klank gekregen, maar we kunnen niet zonder. Denk maar eens aan de noodzakelijke stijging van de hartfrequentie en bloeddruk tijdens lichamelijke arbeid. Als dat niet zou gebeuren zou je geen meter kunnen hardlopen. Denk ook eens wat er gebeurt tijdens de maaltijd. De bloedsuikerspiegel stijgt en dit is niets anders dan metabole stress. Die bloedsuikerspiegel moet snel weer genormaliseerd worden na de maaltijd. Eigenlijk zijn we constant in een soort evenwicht tussen stress en herstel of rust.
Als we gaan hardlopen MOET het evenwicht in een aantal systemen verstoord worden, anders kom je niet op een hoger plan. In eerste instantie moet er immers meer energie vrijkomen, de spieren moeten meer ATP uit ADP formeren. Dat kan alleen als er meer vetzuren, glucose of glycogeen worden afgebroken om dat proces aan te jagen. En dit staat onder sterke invloed van het hormoonsysteem.
Stresshormonen als adrenaline, noradrenaline, cortisol en anderen zorgen voor de mobilisatie van vetzuren uit vetweefsel en de afbraak van spierglycogeen. Ze zorgen ook voor de noodzakelijke aanpassingen van het hart: Meer contractiekracht, verhoging van de frequentie, aanpassing van het vaatsysteem. Dit geheel wordt weer gestuurd door specifieke ‘stuur’hormonen, die de hersenen maken. Bovendien speelt bijvoorbeeld cortisol (het hormoon van de bijnierschors) een heel belangrijke rol bij ons gevoel van alertheid.
In de herstelfase echter, moet de invloed van de stresshormonen verdwijnen en die van de opbouwende of anabole hormonen (onder meer groeihormoon) toenemen. Het is deze balans tussen de catabole (stresshormonen) en de anabole hormonen, die de snelheid van het herstel bepalen.
Het lichaam beschermt je tegen teveel stress
Hormonen oefenen hun invloed op de cel uit door middel van specifieke receptoren. Denk hierbij aan een unieke sleutel (hormoon) en slot (receptor) combinatie. Dat hormoon ‘past’ dus alleen maar op zijn eigen receptor. In het geval van Henk uit het artikel van de vorige week, hebben we te maken met een combinatie van trainingsstress en psychische stress. Bovendien kwam daar een metabole stress bovenop door zijn slechte planning van de maaltijd ’s avonds. Deze continue stress (langdurige verhoogde stress hormoonspiegels in het bloed) zorgt ervoor, dat er receptoren op de doelorganen (bijvoorbeeld het hart en de bijnierschors) verdwijnen of dat zij minder sensitief worden voor het hormoon. Vanuit de hersenen komen dan nog steeds signalen (de stuurhormonen), maar het slot is of defect of er zijn minder sloten op de cel. Op deze manier wordt voorkomen, dat je in een catastrofale toestand van uitputting komt.
Lagere lactaatwaarde was bescherming
De lagere lactaatspiegel bij Henk tijdens zijn NFOR is dus te verklaren uit het feit, dat de enzymen die nodig zijn voor de afbraak van spierglycogeen niet geactiveerd kunnen worden. Er zijn onvoldoende receptoren op de spier beschikbaar. Zelfs al zou er voldoende (nor)adrenaline in het bloed zijn, dan nog kan er onvoldoende energie uit vet en glycogeen worden vrijgemaakt. Dat betekent, dat hij gewoon niet in staat was, ook bij maximale inspanning om lactaat te vormen. Dit heeft hem behoed voor een catastrofale ineenstorting. Dit alles is gelukkig meestal reversibel. Maar, er zijn aanwijzingen, dat als je deze signalen negeert, dit kan leiden tot een irreversibele toestand. Het normale prestatievermogen wordt dan nooit meer gehaald, hetgeen we ook zien na een ernstige burn-out.
Volgende artikel: Overtraining en hersenfunctie
